Termos Fundamentais de Xeografía e Economía

Enerxías Renovables

Son enerxías obtidas de fontes naturais inesgotables (como o sol, a auga, o vento e os residuos orgánicos), e representan unha alternativa sostible ás enerxías convencionais debido ao seu reducido impacto ambiental. Exemplos: enerxía hidráulica, eólica, solar e de biomasa.

Balanza Comercial

É un indicador económico que rexistra a diferenza entre exportacións e importacións de bens e mercadorías. Un saldo positivo denomínase superávit comercial e un negativo, déficit. Exemplo: en España, a balanza comercial adoita ser negativa.

Ecoturismo

Forma de turismo que se desenvolve en espazos naturais protexidos (como parques nacionais), combinando a protección do medio ambiente co uso recreativo suxeito a restricións. Exemplo: a visita a parques nacionais, como o Parque Nacional das Illas Atlánticas, ou a calquera outro parque protexido.

Turismofobia

Refírese ao rexeitamento cara aos turistas e ao turismo masivo, xurdindo da preocupación dos habitantes locais polos posibles impactos sociais, económicos e ambientais negativos. Exemplo: cidades moi turísticas como Barcelona, Venecia e Mallorca, onde a saturación turística xerou protestas e malestar.

Brecha Dixital

É a desigualdade no acceso ás tecnoloxías da información e a Internet, debida a motivos xeográficos, demográficos ou socioeconómicos. A ONU establece que o acceso a Internet é un dereito universal fundamental para o desenvolvemento. Exemplo: en España, en 2022, o 17,7% dos fogares non dispuña de ordenador, cifra que alcanza o 38,9% en fogares con ingresos netos inferiores a 900 euros.

Industrias Verdes

Refírese ás empresas que procuran conseguir cero contaminación en todas as etapas do proceso, reducindo ao máximo as emisións de gases de efecto invernadoiro e o consumo de recursos naturais mediante prácticas sostibles e a economía circular. Exemplo: empresas que buscan eliminar as súas emisións de carbono ou promover o aproveitamento dos seus recursos a través da economía circular.

Industria 4.0

Descríbese como a organización dos procesos de produción baseada en tecnoloxías avanzadas e dispositivos que se comunican de forma autónoma ao longo da cadea de valor, marcando a cuarta revolución industrial. Exemplos: Internet das cousas, big data, xestión na nube e cobots.

Deslocalización Industrial

É o proceso mediante o cal unha empresa traslada os seus centros de produción a zonas ou países con menores custos (laborais, de infraestruturas ou fiscais) para obter maiores beneficios, abandonando así a produción no país de orixe. Exemplo: moitas empresas do sector téxtil que, a finais dos noventa, trasladaron a fabricación ao Sur global para reducir os seus custos industriais.

Descarbonización

Método de mitigación do cambio climático que busca reducir e eliminar as emisións de gases de efecto invernadoiro da atmosfera, intensificando a transición cara ás enerxías renovables.

Economía Somerxida

Refírese á actividade económica que escapa ao control fiscal e que non se reflicte no PIB, permitindo evadir impostos e xerando unha competencia desleal fronte ás empresas que operan de xeito regular. Exemplo: traballos por conta propia, como limpeza, reparacións ou xardinería, realizados sen informar ás autoridades fiscais.

Paisaxes Agrarias Mediterráneas e Sostibilidade

Mediterráneo de Interior

Comprende ambas as mesetas e a maior parte das depresións do Ebro e do Guadalquivir. No medio físico presenta un relevo de elevada altitude media na meseta, clima mediterráneo con escasas precipitacións e contrastes térmicos. O poboamento é concentrado en pobos pequenos e próximos aos vales e en pobos grandes e distanciados entre si no sur peninsular. Poboación moi escasa e envellecida debido á emigración. As explotacións son de diverso tamaño e predomina o minifundio. Os usos do solo son agrícolas, con diferenzas entre secano e regadío: no secano predominan os páramos e campiñas cunha agricultura extensiva; o regadío permite unha agricultura máis intensiva. A gandería ten importancia nas dehesas e en certas áreas; grazas ao secano, aliméntase o gando ovino, e as dehesas son explotacións agrogandeiras que na actualidade teñen maior gando vacún. A explotación forestal é característica dalgunhas áreas desta zona.

Mediterráneo Litoral

Comprende o litoral e prelitoral mediterráneo. O medio físico ten un relevo accidentado, chairo preto da costa e montañoso na área prelitoral, cun clima mediterráneo con precipitacións moi escasas e temperaturas suaves. O poboamento tende á concentración e é disperso; a poboación é reducida debido ao éxodo rural. As explotacións son de diverso tamaño: nas zonas de regadío predomina o minifundio e no secano as explotacións son pequenas e medianas. Os usos do solo son principalmente agrícolas; a agricultura do secano esténdese por zonas prelitorais montañosas e no interior mallorquín. No regadío vense favorecidos polas suaves temperaturas, a elevada insolación, a existencia de solos apropiados, a protección do relevo e unha importante demanda internacional. A gandería bovina e porcina predomina en Cataluña, estimulada pola demanda urbana. A explotación forestal ten escasa significación.

Sostibilidade na Paisaxe Agraria Mediterránea

A paisaxe agraria mediterránea presenta retos e oportunidades en termos de sostibilidade. A agricultura nesta rexión é responsable do alto consumo de auga e de emisións de gases de efecto invernadoiro. O uso intensivo de insumos, como fertilizantes e pesticidas, afecta negativamente á calidade do solo e á biodiversidade. A pesar de mellorar os rendementos, persisten problemas como o despilfarro de alimentos e a fame mundial. A clave para mellorar a sostibilidade neste tipo de paisaxe é avanzar cara a modelos agrícolas máis eficientes, que respecten os recursos naturais e que tamén melloren as condicións laborais e sociais das comunidades. Esta imaxe dunha paisaxe agraria mediterránea evidencia un sistema con desafíos de sostibilidade. A elevada dependencia de recursos (como a auga e os insumos químicos) xunto coas emisións de gases de efecto invernadoiro e a degradación do solo indican que o modelo actual resulta insostible se non se adoptan prácticas máis eficientes e respectuosas co medio ambiente. Aínda que a tradición agraria permite a implementación de métodos sostibles, sen unha transformación cara a un uso máis racional dos recursos, a súa sostibilidade global queda limitada.

Análise da Pirámide de Idades

A pirámide de idades é un histograma dobre de frecuencias no que se representa a estrutura por sexo e por idade dunha poboación nun momento dado. Na dereita represéntase a poboación feminina e na esquerda a poboación masculina. No eixe de abscisas represéntanse os efectivos de poboación, normalmente en porcentaxes, e no eixe de ordenadas as idades en intervalos de cinco en cinco.

Superioridade Numérica Inicial de Homes ao Nacer

Obsérvase que nas idades máis temperás (0-4 anos), a proporción de homes é lixeiramente superior á de mulleres, o cal é un fenómeno común debido á maior taxa de nacementos masculinos.

Equiparación en Idades Adultas

Nas cohortes adultas (30 a 49 anos), a proporción entre homes e mulleres é bastante equilibrada, reflectindo estabilidade demográfica en canto ao xénero.

Predominio Feminino en Idades Avanzadas

A partir dos 70 anos, nótase un claro predominio feminino, especialmente nas idades máis avanzadas (85 anos ou máis). Isto débese á maior esperanza de vida das mulleres en comparación cos homes.

Forma Xeral da Pirámide

A pirámide mostra unha base máis estreita en 2022 respecto a 1998, o que reflicte unha diminución da natalidade nas últimas décadas. En cambio, as cohortes de adultos de entre 45 e 54 anos en 2022 son notablemente máis amplas, o que indica o envellecemento progresivo da poboación.

Base (0-14 anos)

A redución nesta franxa é clara. Isto pode deberse a un descenso da natalidade, que podería estar relacionado con cambios sociais e económicos, como a incorporación da muller ao mercado laboral e a decisión de pospoñer a maternidade.

Cúspide (65 anos e máis)

Hai un ensanchamento nas franxas de poboación de maiores de 65 anos, especialmente nas mulleres. Isto é un claro indicador do envellecemento demográfico, o que expón retos importantes para o sistema de pensións e os servizos de atención sanitaria.

Poboación Adulta (15-64 anos)

A pirámide mostra un grupo amplo nas idades comprendidas entre 35 e 54 anos. Estas cohortes representan a xeración nacida en épocas de maior fecundidade, especialmente durante o baby boom das décadas de 1960 e 1970. A diminución da natalidade desde finais do século XX está reflectida nas xeracións novas actuais. As cohortes máis reducidas na parte superior da pirámide (persoas maiores de 85 anos) relaciónanse coas consecuencias da Guerra Civil e a posguerra, así como as dificultades económicas do século pasado.

Conclusión

A pirámide de 2022 evidencia un proceso de envellecemento poboacional claro, cun incremento na poboación maior de 65 anos e unha redución da poboación nova. Este escenario expón importantes desafíos, como a necesidade de adaptar as políticas de pensións, o reforzo dos sistemas de saúde e a busca de estratexias para fomentar a natalidade ou favorecer a inmigración como mecanismo de rexuvenecemento.

O PIB Industrial en España: Análise e Evolución

Descrición do Mapa Temático

É un mapa temático de España de coropletas, cuantitativo, que representa o peso do PIB industrial nas diferentes comunidades autónomas en 2014. A fonte é o INE. O mapa usa diferentes tonalidades de cor para indicar a porcentaxe que representa o sector industrial no PIB de cada comunidade autónoma. Trátase dun mapa de tipo cuantitativo, xa que reflicte datos numéricos organizados en intervalos, facilitando a comparación visual entre as rexións. As zonas con cores máis escuras teñen unha maior contribución industrial ao seu PIB, mentres que as máis claras teñen unha menor.

Evolución Histórica da Industria en España

A industria en España atravesou diferentes etapas de evolución e transformación ata converterse nun piar clave da economía. O seu desenvolvemento foi máis tardío que noutros países europeos, iniciándose a mediados do século XIX coa industrialización en rexións como Cataluña (téxtil), o País Vasco (siderurxia) e Asturias (minaría). Con todo, a falta de infraestruturas e capital limitou a súa expansión.

Autarquía e Modernización (1939-1975)

Tras a Guerra Civil, España adoptou unha política de autarquía económica (1939-1959), o que freou a modernización do sector industrial, aínda que se fortaleceron sectores básicos como o siderúrxico e o químico. Cos Plans de Estabilización (1959-1975), España experimentou un forte crecemento económico e unha modernización da súa industria, destacando o sector automobilístico, naval e químico, concentrados principalmente en Cataluña, Madrid e o País Vasco.

Crise e Reconversión (1975-1985)

A crise do petróleo de 1973 provocou unha importante recesión industrial (1975-1985), obrigando a unha reconversión para modernizar as empresas e reducir o peso de sectores tradicionais non competitivos.

Integración Europea e Innovación (1986-Actualidade)

Desde a entrada na Unión Europea en 1986, a industria española viviu un proceso de modernización e diversificación, co crecemento de sectores de alta tecnoloxía como a automoción, a aeronáutica e as tecnoloxías da información. Na actualidade, o desenvolvemento industrial enfócase na sostibilidade e a innovación, impulsando as industrias verdes e a Industria 4.0, caracterizada pola dixitalización, a automatización e a economía circular. A nivel territorial, a industria concéntrase principalmente en Cataluña, o País Vasco, a Comunidade Valenciana, Galicia e Madrid, aínda que existen desigualdades rexionais, sendo menos relevante nalgunhas zonas do interior e do sur do país.